Wyłączenie z gminnego systemu odbioru odpadów – istotne zmiany ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

16 czerwca 2021 r. do Sejmu wypłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z nowelizowaną ustawą, jednym z podstawowych zadań gmin jest zorganizowanie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy (art. 6 ust 1). Rada Gminy może również, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (art. 6 ust. 2). Istotną zmianą, przewidzianą we wspomnianym projekcie, jest przede wszystkim dodanie ustępu 3a do dotychczasowego art. 6c.

Właściciele nieruchomości niezamieszkanych będą mieli 60 dni na wyłączenie z gminnego systemu odbioru odpadów

Projektowanemu przepisowi nadano następujące brzmienie:

„3a. Właściciel nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy, może w terminie 60 dni od dnia ogłoszenia uchwały, o której mowa w ust. 2, złożyć wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta pisemne oświadczenie o wyłączeniu się z systemu odbierania odpadów komunalnych zorganizowanego przez gminę na podstawie tej uchwały. W oświadczeniu właściciel nieruchomości wskazuje gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę, z którymi zawarł umowę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 oraz dołącza do oświadczenia kopię tej umowy, pod rygorem nieskuteczności oświadczenia”.

Powyższe uregulowanie przyznaje więc właścicielom nieruchomości niezamieszkanych nowe, nieznane dotąd uprawnienie, polegające na możliwości wystąpienia z gminnego systemu odbierania odpadów komunalnych i skorzystania z usług innego podmiotu aniżeli ten, z którego oferty dotychczas korzystała gmina. Analiza wskazanego przepisu niewątpliwie rodzi szereg wątpliwości o charakterze praktycznym, które pozostają istotne zarówno dla właścicieli nieruchomości niezamieszkanych, jak i przedsiębiorców dokonujących odbioru odpadów komunalnych w systemie gminnym.

Wyłączenie z gminnego systemu odbioru odpadów właścicieli nieruchomości niezamieszkanych – przesłanki

Z punktu widzenia podmiotów zajmujących się odbiorem odpadów komunalnych ważnym zagadnieniem jest przede wszystkim to, czy w związku z ewentualnym wejściem w życie projektowanej ustawy właściciele nieruchomości niezamieszkanych od razu uzyskają uprawnienie do zrezygnowania z usług przedsiębiorcy obsługującego ich dotychczas na mocy uchwały rady gminy. Zgodnie z regulacjami przedstawionymi w projekcie, właściciele nieruchomości niezamieszkanych mogą złożyć oświadczenie w przedmiocie wyłączenia się z gminnego systemu odbioru odpadów wyłącznie w następujących przypadkach:

• gdy rada gminy podejmie nową uchwałę o objęciu ich systemem – w terminie 60 dni od ogłoszenia uchwały rady gminy (wspomniany już art. 6c ust. 3a projektowanej ustawy);
• gdy powstanie nowa nieruchomość – w terminie 60 dni od powstania takiej nieruchomości (art. 6c ust. 3b projektowanej ustawy);
• gdy wójt/burmistrz/prezydent miasta zawiadomi w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) o zamiarze przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy – w terminie wyznaczonym przez ww. organ, nie krótszym niż 60 dni od daty zamieszczenia tej informacji na stronie BIP urzędu gminy (art. 6c ust. 3c projektowanej ustawy).

Zgodnie więc z przytoczonym wcześniej art. 6c ust. 3a projektowanej ustawy, właściciel nieruchomości niezamieszkanej może złożyć oświadczenie o wyłączeniu się z gminnego systemu odbierania odpadów w terminie 60 dni od ogłoszenia uchwały rady gminy. Projekt również w kolejnym zdaniu wskazuje, że oświadczenie jest skuteczne od dnia wejścia w życie uchwały. Z tego powodu, jeśli uchwałę o odbieraniu odpadów rada gminy (miasta) podjęła przed wejściem w życie ustawy nowelizującej (przykładowo, we Wrocławiu taka uchwała została podjęta w 2012 r.), to zgodnie z wykładnią językową, właścicielowi nie przysługuje prawo złożenia oświadczenia o wyłączeniu się z systemu (właśnie ze względu na upływ 60-dniowego terminu) do czasu zakończenia umowy na odbieranie odpadów komunalnych, zawartej w trybie zamówień publicznych (art. 6c ust. 3a i ust. 3c projektowanej ustawy). Podsumowując, przepis ten będzie miał zastosowanie tylko do uchwał rady gminy (miasta) podejmowanych po wejściu zmienionej ustawy w życie.

Niewątpliwie należy zgodzić się z autorami uzasadnienia projektu ustawy, w którym czytamy, iż ,,dowolne przystępowanie i występowanie właścicieli ww. nieruchomości z gminnego systemu gospodarowania odpadami powodowałoby jego destabilizację, wpływając jednocześnie na zwiększenie jego kosztów. Przepis wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia, a jego zastosowanie będzie możliwe w przypadku podjęcia nowej uchwały rady gminy lub podpisania nowej umowy w ww. zakresie”.

Wyłączenie z gminnego systemu odbioru odpadów a wejście zmienionej ustawy w życie

Również istotne pozostaje to, że wystąpienie z systemu przez właściciela nie jest uwarunkowane samym ewentualnym wejściem ustawy nowelizującej w życie, ale zakończeniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbiór odpadów w danej gminie.

Zgodnie z przywoływanym już art. 6c ust. 3a projektowanej ustawy, właściciel nie może wystąpić z systemu w trakcie obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych. Nieruchomości niezamieszkane będą mogły zostać wyłączone z systemu tylko po upływie okresu, na jaki została zawarta przedmiotowa umowa.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, przystępując do przeprowadzenia następnego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych, będzie obowiązany zamieścić na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informację o tym zamiarze oraz o terminie, nie krótszym niż 60 dni od zamieszczenia informacji na stronie internetowej urzędu gminy, składania oświadczeń o:

• rezygnacji z wyłączenia się z systemu odbierania odpadów komunalnych zorganizowanego przez gminę, jeżeli właściciel nieruchomości dokonał poprzednio zawiadomienia o wyłączeniu się;
• wyłączeniu się właściciela nieruchomości z systemu odbierania odpadów komunalnych zorganizowanego przez gminę, jeżeli właściciel nieruchomości jest objęty tym systemem (art. 6c ust. 3c projektowanej ustawy).

Możliwość powrotu właściciela nieruchomości niezamieszkanej do gminnego systemu odbioru odpadów komunalnych

Kontynuując, nowe uprawnienie właścicieli nieruchomości niezamieszkanych (choć ograniczone do omówionych powyżej przypadków) prowadzi do kolejnego praktycznego problemu, tj. ewentualnego powrotu do gminnego systemu odbioru odpadów komunalnych po uprzednim wyłączeniu się z niego. Interpretacja przepisów ustawy nowelizującej daje jednoznaczną odpowiedź, że, owszem, jest to możliwe, jednak dopiero ze skutkiem od dnia, od którego obowiązuje nowa umowa w sprawie zamówienia publicznego na wykonanie odbioru odpadów:

Artykuł 6c ust. 3a – „(…) Oświadczenie (w domyśle o wyłączeniu się z systemu odbierania odpadów komunalnych zorganizowanego przez gminę – przyp. autora) jest skuteczne od dnia wejścia w życie uchwały, o której mowa w ust. 2 (tj. uchwały rady gminy w przedmiocie objęcia właścicieli nieruchomości niezamieszkanych gminnym systemem odbioru odpadów – przyp. autor) i nie może być odwołane przez okres obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, zawartej po dniu ogłoszenia tej uchwały”.

Zgodnie natomiast z art. 6c ust 3e projektowanej ustawy, odwołanie oświadczenia jest skuteczne dopiero od dnia, w którym zaczęła obowiązywać następna umowa w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych. Powyższe znajduje potwierdzenie w przywołanym wcześniej uzasadnieniu projektowanej ustawy – jego autorzy jednoznacznie wskazują, że znaczne ograniczenie możliwości skorzystania przez właścicieli nieruchomości niezamieszkanych z uprawnienia do wyłączenia się z gminnego systemu odbioru odpadów zapewni jego stabilność i pozwoli na określenie liczby podmiotów, które pozostaną w systemie gminnym.

Obecnie projektowaną ustawę przekazano Prezydentowi RP i Marszałkowi Senatu, a ścieżkę legislacyjną można śledzić w Internecie.

Artykuł przygotowany przez adwokata Mateusza Ćmikiewicza został opublikowany na portalu Sozosfera.pl https://sozosfera.pl/odpady/wylaczenie-z-gminnego-systemu-odbioru-odpadow-istotne-zmiany-ustawy-o-utrzymaniu-czystosci-i-porzadku-w-gminach/