Wytyczne Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie postępowania z odpadami z obszaru objętego stanem klęski żywiołowej

I. Informacje ogólne
Wszystkie czynności administracyjne w trybie przepisów ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie
klęski żywiołowej, w tym przygotowanie decyzji dotyczących zbierania, transportu lub przetwarzania
odpadów stanowiących odstępstwo od zasad wynikających z przepisów dotyczących gospodarowania odpadami1 powinny, o ile to możliwe, być realizowane bez zbędnej zwłoki, przy ścisłej współpracy z:
– właściwym wojewódzkim inspektorem ochrony środowiska,
– w razie potrzeby (np. w zakresie dotyczącym pracy instalacji do przetwarzania odpadów) z właściwym organem ochrony środowiska, który wydał zezwolenie na gospodarowanie odpadami (organem tym może być marszałek województwa, starosta lub regionalny dyrektor ochrony środowiska),
– w razie potrzeby z właściwym państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, jak i właściwą
komendą powiatową państwowej straży pożarnej.

Forma współpracy jest uzależniona od realnych możliwości i konieczności działania w sposób
efektywny. Przedmiotem konsultacji powinno być przede wszystkim upewnienie się, że realizacja
odstępstwa uwzględnia, w możliwie największym stopniu, potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i środowiska. Nie jest wymagane formalne opiniowanie lub uzgadnianie decyzji w trybie przepisów o postępowaniu administracyjnym.

Decyzja w trybie przepisów o stanie klęski żywiołowej stanowi rozwiązanie awaryjne, które należy
rozważyć wyłącznie po analizie możliwości zagospodarowania (w tym przetworzenia) odpadów
zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach – jest to
działanie doraźne, co oznacza, że wydawanie decyzji, w przypadku takiej konieczności, powinno
następować w jak najkrótszym, możliwym czasie.

Istotne jest, aby w przypadku możliwości przekroczenia mocy przerobowych instalacji lub pojemności istniejących miejsc zbierania odpadów rozważyć możliwość transportu odpadów do innych miejsc posiadających odpowiednie zezwolenie do gospodarowania tego typu odpadami (na zbieranie lub przetwarzanie takich odpadów) – niekoniecznie najbliższych.

Zasada bliskości, o której mowa w art. 20 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, nie stoi na
przeszkodzie przekazywaniu odpadów powstałych w wyniku klęsk żywiołowych do instalacji
posiadających wolne moce przerobowe, położonych w innych województwach, także w istotnym
oddaleniu od miejsca wytworzenia.

Podstawą prawną do podejmowania przez właściwe organy administracji działań interwencyjnych są
przepisy ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej4 oraz wydanego na jej podstawie
znowelizowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia
stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego5.

II. Klasyfikacja i postępowanie z odpadami na terenach dotkniętych powodzią

Odpady powstałe w wyniku powodzi, należy w miarę możliwości segregować, w szczególności te które
mogą zawierać niebezpieczne elementy, i które da się wyodrębnić z ogólnej masy powstałych odpadów
należy przekazać do wyspecjalizowanych podmiotów – posiadających wymagane zezwolenia.
Jeżeli tylko istnieje taka możliwość, rekomenduje się przyjmowanie klasyfikacji odpadów pod kodami
odpowiadającymi ich charakterystyce, zamiast zbiorczo w podgrupie 16 82.
Ma to na celu przekazania ich do właściwych- dedykowanych zakładów w celu dalszego przetworzenia.
W efekcie unikniemy gromadzenia odpadów, które z upływem czasu zaczną stanowić zagrożenie
sanitarne oraz unikniemy unieszkodliwienia tych odpadów poprzez składowanie.

Dla przykładu, zezwolenie konkretnego zakładu może pozwalać na przyjęcie i przetworzenie określonej
masy odpadów budowalnych z grupy 17, ale uniemożliwia przyjęcie takich samych odpadów
zaklasyfikowanych w podgrupie 16 82. Dotyczy to w szczególności odpadów możliwych do
zagospodarowania w sposób innych niż składowanie.

Takie podejście daje szansę na oszczędzanie pozostałych do zapełnienia pojemności składowisk i
powinno być ono stosowane tym bardziej rygorystycznie im mniej dostępnych wolnych pojemności
mają lokalne składowiska (uzasadniona jest bieżąca wymiana informacji z zarządzającymi lokalnymi
instalacjami lub WIOŚ).

1. Zalane pojazdy – należy przekazać do stacji demontażu pojazdów lub punktu zbierania pojazdów
Odpady te należy klasyfikować w podgrupie odpadów 16 01 katalogu odpadów (Zużyte lub
nienadające się do użytkowania pojazdy (włączając maszyny pozadrogowe), odpady z demontażu,
przeglądu i konserwacji pojazdów)

2. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (lodówki, pralki, telewizory i inne) – odpady te należy
przekazywać do przetwarzania zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami (nie kierować na
składowiska odpadów), tzn. przewieźć do punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego lub zakładów przetwarzania zużytego sprzętu,
Odpady te należy klasyfikować w podgrupie odpadów 16 02 katalogu odpadów (Odpady urządzeń
elektrycznych i elektronicznych)*

3. Baterie i akumulatory. Odpady te należy przetwarzać zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami
(nie kierować na składowiska odpadów), tzn. przewieźć do punktów zbierania baterii i akumulatorów,
lub zakładów przetwarzania baterii i akumulatorów.

Odpady te należy klasyfikować w podgrupie odpadów 16 06 katalogu odpadów (Baterie
i akumulatory)*

4. Odpady budowlane powstałe w wyniku prac rozbiórkowych budynków i dróg takie jak: gruz, beton,
cegły, metalowe elementy konstrukcyjne – inne niż zniszczone elementy wykończenia wnętrz –
należy, o ile to możliwe, przekazywać do zbierania i przetwarzania zgodnie z obowiązującymi
przepisami – podmiotom posiadającym zezwolenia na ich zbieranie lub przetwarzanie. W przypadku
gdy jest to niemożliwe, odpady te należy przekazywać do miejsc wskazanych/ustanowionych w drodze
decyzji wydanej w trybie art. 23 ustawy o stanie klęski żywiołowej.
Odpady te należy klasyfikować w grupie odpadów 17 katalogu odpadów (Odpady z budowy, remontów
i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów
zanieczyszczonych)*

5. Odpady artykułów konsumpcyjnych i innych nieprzydatne do spożycia zanieczyszczone w wyniku
powodzi (np. zanieczyszczone plony rolne, partie zanieczyszczonych artykułów z magazynów, odpady
powstałe z tych artykułów) – należy, o ile to możliwe, przekazywać do zbierania i przetwarzania zgodnie
z obowiązującymi przepisami – podmiotom posiadającym zezwolenia na ich zbieranie lub
przetwarzanie.
W przypadku gdy jest to niemożliwe, odpady te należy przekazywać do miejsc wskazanych/ustanowionych w drodze decyzji wydanej w trybie art. 23 ustawy o stanie klęski żywiołowej.
Odpady te należy klasyfikować uwzględniając źródło pochodzenia zgodnie z katalogiem odpadów np.
w podgrupie 02 01 lub 02 02 lub innych grup odpadów – (ostatecznie w grupie odpadów 16 katalogu
odpadów) w podgrupie odpadów 16 03 katalogu odpadów (Partie produktów nieodpowiadające
wymaganiom oraz produkty przeterminowane lub nieprzydatne do użytku).

6. Inne niż w pkt 2 odpady wielkogabarytowe, w szczególności: zniszczone meble, tkaniny, obicia,
dywany, żywność, która nie nadaje się do spożycia, a także zniszczone elementy wykończenia wnętrz
należy przekazywać, o ile to możliwe, do miejsc posiadających zezwolenia na ich zbieranie lub
przetwarzanie albo do miejsc wskazanych w drodze decyzji wydanej w trybie art. 23 ustawy o stanie
klęski żywiołowej.
Odpady te należy klasyfikować w podgrupie odpadów 16 82 katalogu odpadów (Odpady powstałe w
wyniku klęsk żywiołowych)*

7. Pozostałe – inne niż wyżej wymienione odpady ze sprzątania skutków powodzi należy przekazywać,
o ile to możliwe, do miejsc posiadających zezwolenia na ich zbieranie lub przetwarzanie albo do miejsc
wskazanych w drodze decyzji wydanej w trybie art. 23 ustawy o stanie klęski żywiołowej.
Odpady te należy klasyfikować w podgrupie odpadów 16 82 katalogu odpadów (Odpady powstałe w
wyniku klęsk żywiołowych)

*W przypadkach opisanych w pkt 2,3,4 i 6 – jeżeli istnieje możliwość zagospodarowania odpadów w
instalacjach posiadających zezwolenia/pozwolenia – mogą być one również klasyfikowane w grupie 20
katalogu odpadów w odpowiedniej podgrupie dedykowanej takim odpadom.
Jeżeli pozwalają na to możliwości organizacyjne, nie wykluczone jest wysegregowanie innych niż
wymienione wyżej grupy odpadów z masy odpadów powstałych w wyniku powodzi. Dotyczyłoby
w szczególności przypadków podejrzenia, np. że posiadają one właściwości niebezpieczne i miało
na celu przekazanie ich do podmiotów posiadających stosowne zezwolenia.
Odpady te można klasyfikować uwzględniając źródło pochodzenia zgodnie z katalogiem odpadów
(ostatecznie w grupie odpadów 16 katalogu odpadów).

Zwłoki zwierząt. Znalezione zwłoki zwierząt stanowiące uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego
nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi – należy gromadzić odrębnie – nie łączyć ze zbieranymi
odpadami. Należy postępować zgodnie z informacjami sztabu zarządzania kryzysowego
koordynującego działania związane z usuwaniem skutków powodzi .
LINK do katalogu odpadów:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000010 
W przypadku odpadów, które na skutek zalania zmieniły swoje własności w taki sposób, że nie nadają
się do przetwarzania w dedykowanych im pierwotnie procesach odzysku lub unieszkodliwiania
występujących w gospodarce odpadami, będą one w większości klasyfikowane pod kodem 16 82 02
jako odpady powstałe w wyniku klęsk żywiołowych – inne niż wymienione w 16 82 01 (ewentualnie pod
kodem 16 82 01* Odpady wykazujące właściwości niebezpieczne).

III. Decyzje dotyczące zbierania, przetwarzania lub transportu odpadów.

Ustalane na podstawie art. 23 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, ograniczenia
mogą być konkretyzowane w formie rozporządzenia lub decyzji właściwego organu. Z uwagi na
specyfikę problemu bardziej odpowiednia jest forma decyzji (dalej „decyzja z art. 23”). Decyzja
powinna wskazywać podstawę prawną, obowiązany podmiot, określenie zakresu i rodzaju ograniczeń,
miejsce dzień i godzinę realizacji obowiązku, czas jego trwania oraz pouczenie o skutkach prawnych
naruszenia decyzji.
Zgodnie z art. 189e ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego,
„w przypadku gdy do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej, strona nie podlega
ukaraniu”. Decyzja z art. 23 może w praktyce służyć jednoznacznemu potwierdzeniu, że konkretne
działanie jest uznawane za konieczne w związku z zaistniałym stanem klęski żywiołowej, stanowi
bezpośredni skutek działania siły wyższej (akt władzy publicznej) i nie może skutkować nałożeniem na
dany podmiot kary pieniężnej – nawet jeżeli na podstawie przepisów ustawowych występowałoby takie
zagrożenie. Pozwoli to na zapewnienie bezpieczeństwa prawnego przedsiębiorcom realizującym działania uznawane za konieczne przez organy kierujące działaniami prowadzonymi w celu
zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia.
W praktyce decyzja z art. 23, mająca formalny charakter nakazu, może stanowić przede wszystkim
przyzwolenie na działania, do których podjęcia są gotowi sami zainteresowani. W celu uniknięcia zbyt
szerokiego powoływania się na to odstępstwo rekomendowane jest wyraźne wskazanie działania
objętego decyzją zgodnie z wytycznymi przedstawionymi poniżej.

IV. Przykładowe sytuacje związane z wydawaniem decyzji z art. 23:
1) Zmiana parametrów funkcjonowania instalacji posiadającej pozwolenie zintegrowane,
zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów (dalej „pozwolenie/zezwolenie), w takim
przypadku decyzja z art. 23 (jako odrębna decyzja od w/w decyzji) może m.in. być wydawana
w odniesieniu do:
a. Instalacji do przetwarzania odpadów, która otrzymuje decyzję z art. 23, a przez to
wstrzymuje lub zmniejsza masę innych przetwarzanych na co dzień przez siebie
odpadów,
b. Instalacji do przetwarzania odpadów – w której, na podstawie decyzji z art. 23 nakazuje
się tymczasowe gospodarowanie odpadami, z pominięciem pewnych warunków
określonych w pozwoleniach/zezwoleniach:
– przetworzenie odpadów o masie większej niż wskazana w pozwoleniu/ zezwoleniu
(dot. przekroczenia mocy przerobowej instalacji);
– zbieranie lub przetwarzanie odpadów o kodach nieujętych w pozwoleniu/ zezwoleniu;
– magazynowanie większej masy odpadów niż wskazana w pozwoleniu/ zezwoleniu;
– magazynowanie odpadów w miejscu niewskazanym w pozwoleniu/zezwoleniu, lub w
innych warunkach niż określone w pozwoleniu/ zezwoleniu.
2) Wyznaczenie nowych miejsc na tymczasowe (zastępcze) zbieranie określonych rodzajów
odpadów – w przypadku problemów z zapewnieniem systematycznego odbioru i przetwarzania
odpadów powstających na terenach dotkniętych powodzią – decyzja z art. 23 będzie dotyczyła
podmiotu (lub podmiotów) będącego właścicielem terenu, który zostanie tymczasowo
wyznaczony do magazynowania odpadów – w przypadku gdy na terenie instalacji, o których
mowa w pkt 1 lit. a i b, nie ma możliwości magazynowania wystarczającej ilości odpadów.
3) Transport odpadów z miejsc objętych działaniami usuwania skutków powodzi do wskazanego
miejsca ich zagospodarowania (zbierania lub przetwarzania) lub z tymczasowego miejsca
zbierania odpadów, o którym mowa w pkt 2 do innego miejsca zbierania odpadów lub
docelowego miejsca ich przetwarzania – decyzja z art. 23 może być wydana również
podmiotom nieposiadającym wpisu do rejestru BDO;
4) Kierowanie odpadów bezpośrednio do składowania – bez wcześniejszego przetwarzania.
W przypadku kierowania odpadów bezpośrednio do składowania decyzja powinna dotyczyć
wyłącznie składowania na składowiskach odpadów posiadających pozwolenie/ zezwolenie w
zakresie gospodarowania odpadami. Decyzja ta powinna wskazywać brak konieczności wstępnego przetwarzania odpadów przed skierowaniem do składowaniu. W takim przypadku
należy rozważyć nakazanie w decyzji z art. 23 przyjęcia odpadów z pominięciem określonych
wymogów formalnych, w szczególności określonych w art. 109 ustawy z dnia 14 grudnia 2012
r. o odpadach, to jest:
– sporządzania podstawowej charakterystyki odpadów oraz przeprowadzania testów zgodności,
– spełnienia przez składowane odpady kryteriów dopuszczania odpadów do składowania na
składowisku odpadów.
W takim przypadku podmiotem korzystającym ze środowiska nadal pozostaje zarządzający
składowiskiem odpadów.

V. warunki dotyczące transportu odpadów – odbiór odpadów i przewiezienie ich do
wyznaczonej instalacji przetwarzającej odpady lub miejsca ich zbierania.
Co do zasady zalecane jest, aby transport odpadów odbywał się za pomocą dotychczas
wykorzystywanych środków transportu.
Podmioty będące formalnie „wytwórcami” odpadów – w tym na skutek prowadzonej rozbiórki,
remontu, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania – są uprawnione do magazynowania tych
odpadów w miejscu ich wytworzenia bez zezwolenia na zbieranie (art. 45 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia
14 grudnia 2012 r. o odpadach) oraz do ich transportu bez wpisu do BDO (art. 51 ust. 2 pkt 4).
Konieczność wydania decyzji z art. 23 może wystąpić przede wszystkim w przypadku dalszego
transportu odpadów z punktów ich tymczasowego zbierania (to jest magazynowania odpadów
przywiezionych z miejsc wytworzenia) do kolejnych zagospodarowujących.
Ustanawianie w decyzji z art. 23 wymagania dla nakazywanego transportu odpadów mogą
obejmować:
Minimalne – zalecane wymagania dla transportu odpadów (dotyczy podmiotów nieposiadających wpisu
do rejestru, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o odpadach, uprawniającego do
prowadzenia transportu odpadów):
 transport odpadów powinien odbywać się w sposób ograniczający zagrożenie dla środowiska
oraz bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzi, o ile to możliwe w sposób uwzględniający
właściwości chemiczne i fizyczne odpadów, w tym ich stan skupienia,
 zlecający usługę transportu odpadów jest obowiązany wskazać transportującemu odpady
wykonującemu usługę transportu odpadów miejsce przeznaczenia odpadów oraz posiadacza
odpadów, do którego należy dostarczyć odpady (posiadacza któremu należy przekazać odpady
powinna wskazać decyzja z art. 23),
 transportujący odpady jest obowiązany dostarczyć odpady do miejsca przeznaczenia odpadów
i przekazać je posiadaczowi odpadów wskazanemu przez zlecającego usługę transportu (lub
wskazanemu w decyzji z art. 23),
 transport odpadów odbywa się w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenianie się odpadów
poza środki transportu, w szczególności ich wysypywanie, pylenie i wyciek, oraz ograniczający
do minimum uciążliwość zapachową,
 transport odpadów odbywa się w sposób ograniczający do minimum oddziaływanie czynników
atmosferycznych na odpady, jeżeli mogą one spowodować negatywne oddziaływanie
transportowanych odpadów na środowisko lub życie i zdrowie ludzi,

 kierujący środkiem transportu, nie posiadający wpisu do rejestru, musi posiadać w trakcie
transportu kopię decyzji wydanej na podstawie art. 23 ustawy o stanie klęski żywiołowej,
uprawniającą do przewozu odpadów,
 ewidencja odpadów transportowanych przez podmioty nieposiadające wpisu do BDO
rozpoczyna się u posiadacza zbierającego przetwarzającego odpady posiadającego
zezwolenie/pozwolenie , która przyjmuje odpady,. W karcie ewidencji odpadów odnotowuje
się, że odpady zostały przekazane przez podmiot zwolniony z obowiązku prowadzenia
ewidencji odpadów,
 transport odpadów z miejsc tymczasowego zbierania odpadów do innych miejsc zbierania lub
przetwarzania odpadów odbywa się, o ile to możliwe, z zachowaniem wymagań:
o § 9 (oznakowanie środków transportu) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 7
października 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla transportu odpadów (Dz.
U. poz. 1742).

VI. Warunki dotyczące magazynowania odpadów.
Minimalne – zalecane – dla magazynowania odpadów, w szczególności, gdy istnieje konieczność
wyznaczenia nowych miejsc na magazynowanie odpadów (innych niż określone dotychczas w
zezwoleniu podmiotu prowadzącego zbieranie odpadów):
1) Miejsce magazynowania odpadów powinno być:
a. wyraźnie wydzielone, o powierzchni umożliwiającej zgromadzenie wymaganej masy
odpadów;
b. o ile to możliwe – utwardzone (w szczególności w przypadku odpadów powodujących
wycieki lub wody odciekowe), z utwardzonymi dojazdami
do transportu odpadów;
c. o ile to zasadne – chroniące odpady przed wpływem czynników atmosferycznych
(ograniczenie wycieków i rozwiewania odpadów), w stosownych przypadkach
magazynowanie na zadaszonym placu magazynowym może być zastąpione
magazynowaniem w szczelnych i zamykanych kontenerach;
d. zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych (o ile to możliwe) lub
ograniczone przed dostępem osób nieupoważnionych do takich miejsc;
2) Czas magazynowania odpadów – określenie odpowiedniego czasu pozwalającego na
przetworzenie zgromadzonych odpadów (czas zależny od masy zgromadzonych odpadów
oraz mocy przerobowej instalacji);
3) Obowiązek sukcesywnego usuwania odpadów i przekazywania ich uprawnionym
podmiotom.

VII. Warunki dotyczące przetwarzania odpadów: 

Powinny być ustalone w ścisłej współpracy z właściwym WIOŚ oraz właściwym organem ochrony środowiska (w zależności od przypadku: marszałek województwa, starosta lub regionalny dyrektor
ochrony środowiska), a także z podmiotem, który będzie realizował te obowiązki (aby uniknąć
precyzowania w decyzji obowiązków niedających się zrealizować).
Warunki dotyczące przetwarzania odpadów powinny zostać dobrane indywidualnie przy uwzględnieniu
rodzaju instalacji, której może dotyczyć decyzja z art. 23, właściwości odpadów oraz ewentualnych
zagrożeń sanitarno-epidemicznych.
Decyzję z art. 23 można również wydać w odniesieniu do podmiotu, który nie posiada decyzji z zakresu
gospodarowania odpadami.

VIII. Dodatkowe informacje:
I. Kody odpadów określa się, zgodnie z art. 4 ustawy o odpadach oraz rozporządzeniem
Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. poz.
10) – w razie potrzeby w uzgodnieniu z posiadaczem odpadów do którego kierowane
jest decyzja z art. 23 oraz z WIOŚ.
II. Okres obowiązywania decyzji z art. 23 powinien być ustalony indywidualnie, w
zależności od awaryjnej sytuacji, która spowodowała wydanie decyzji z art. 23 przez
właściwy organ administracji.